Was het een goed filmjaar? Het voelde niet zo, maar bij het maken van een top tien kwam ik toch weer ruim boven de tien uit. Special mentions doe ik niet meer (sorry Minding the Gap, sorry Queen of Hearts, sorry Apollo 11 (muhaha) ). Buiten favoriete films om was het wel zeker een sterk filmjaar voor mij persoonlijk. Het jaar waarin ik in de KNF-jury zat voor het IFFR, voor het eerst moederland Griekenland beter in filmtaal leerde kennen op het filmfestival van Thessaloniki en in de internationale FIPRESCI-jury zat op IDFA. 365 dagen vol winnaars en ‘verliezers’ die ik had willen zien winnen en compromissen. Such is life. Maar dan nu waar m’n hartje echt vol van was, zonder embargo’s.
Ja, kunst is geen wedstrijd, maar m’n lievelingen zijn genummerd en op volgorde. Here goes:
20. High Life
High Life op 20. Vooral vanwege Juliette Binoche & the f*ckbox. Nee, dat is niet de naam van een new wave band, maar waarschijnlijk m’n lievelingsscène uit het afgelopen filmjaar. Wellicht ook los online te vinden, maar dit jaar pleit ik voor ‘zie het in de context’ (kan volgend jaar of volgende week zomaar anders zijn).
19. And Then We Danced
Weemoedige romance op een Georgische school voor volksdans. De liefde is tussen twee jongens, Merab en Irakli, waarbij de eerstgenoemde gevolgd wordt en we mee smachten en afwachten omdat Irakli maar hier en daar in beeld komt.
Met een mooie sfeer van (verboden) verlangen, verwarring, dansen in een ruim lokaal en Tbilisi.
18. Mid90s
Jonah Hill, bekend als acteur van komedies sinds Superbad (ik had verwacht dat de acteurs uit Superbad wel een eigen groepsnaam zouden hebben a la the Brat Pack, maar blijkbaar niet) en twee Oscarnominaties voor Moneyball en The Wolf of Wallstreet, ontpopte zich dit jaar als regisseur en schrijver van een ingetogen skatefilm. Wellicht autobiografisch (wie zal ‘t zeggen), maar dat het zo voelt zegt al meer dan genoeg. Meer nieuwe Les quatre cents coups dan de doorsnee Amerikaanse coming of age film.
17. Portrait de la jeune fille en feu
Een film over kijken, bespieden, vastleggen en reconstrueren. Maar bovenal over passie. Marianne krijgt de opdracht Héloïse te schilderen, zonder dat zij te weten mag komen dat ze geportretteerd wordt. Maar haar gezicht en lichaam herinneren en uit het hoofd schilderen is als een spoedcursus verliefd worden. En wij als kijker observeren net zo goed mee in deze film die veel meer is dan een romance tussen twee vrouwen.
De ultieme Bechdelfilm, met mannen enkel in kleine bijrollen. Geregisseerd door Céline Sciamma die benieuwd maakt naar alles waar ze dit mee opvolgt.
16. Booksmart
Aangenaam ontsporende highschoolfilm waarin eindelijk eens twee vrouwelijke antiheldinnen de hoofdrol hebben. Wat als Lady Bird’s beste vriendin (gespeeld door Beanie Feldstein die hierin een hoofdrol heeft) een eigen film zou krijgen? Precies dat! Nerds in the lead. In Booksmart is één van onze heldinnen lesbisch, en is de ander niet angstvallig bezig een zwaan te worden. Beiden met het verfrissende inzicht dat ze niet alleen met hun neus in de boeken hadden moeten zitten. Een film die plezier uitstraalt en fijne echo’s heeft van Nick & Norah’s Infinite Playlist tot After Hours.
Wat het gemeen heeft met de film hierboven, is dat het eindelijk eens geregisseerd wordt door een vrouw en vanuit vrouwelijk perspectief vertelt. Wat het gemeen heeft met twee films hierboven, is dat het een o zo succesvol regiedebuut is van een acterende regisseur die totaal niet de neiging heeft hier ook voor de camera te gaan staan.
15. The Favourite
Zou Yorgos Lanthimos zonder de scripthulp van vaste co-scenarist Efthymis Filippou nog even goed zijn? Zijn eerste niet zelf geschreven film The Favourite stelt gerust en toont bovendien dat juist een kostuumdrama alle ruimte laat voor de theatrale gekte waar hij normaal mee bezig is. De rituelen, gebruiken en kleding rond het Engelse koningshuis leent zich er royaal (see what I did there?) voor. En Olivia Colman is zijn perfecte leading lady die je binnen een seconde kan laten lachen en meevoelen.
14. Monos
Veel anarchie aan de top dit jaar. Zegt dat iets over mij en mijn keuzes? over de staat van de wereld? over beide? Het FARC geïnspireerde Monos is meteen ook een mooie terugkeer van de te-lang-niet-als-regisseur-actieve Argentijnse Alexis Dos Santos (Glue) die samen met regisseur van deze film Alejandro Landes het scenario schreef. Herkenbare vervreemding en verveling als signatuur. Tel daar een jungle bij op en een niet te vergeten prachtig dreunende soundtrack van Mica Levi + dito camerawerk van Jasper Wolf (die ik een half uur lang mocht bevragen in ‘t Louis Hartlooper Complex als host van de NFF screening van deze Nederlandse coproductie 💕) en je georkestreerde chaos is een cinema feestje.
13. Sorry We Missed You
Ik voelde me de enige mens op aarde die niet in de I, Daniel Blake mood kon komen. Als een veel te veel in de mond gelegde case study rond bureaucratie, uitgewerkt tot film. In retrospect zag ik m’n Ken Loach-liefde sinds Raining Stones (en pas later nog verder terug tot Kes) voorbij zijn. Was ik opeens de grootste cynicus op aarde die me niet meer door ‘m liet raken? Met Sorry We Missed You heeft ‘ie me terug. Schrijnend en tegen het randje aanzittend maar er net niet overheen kieperend. Met een mooie rol van Debbie Honeywood als de kitchen sink mater familias zoals we die lange tijd niet meer gezien hebben.
12. Parasite
Wat valt er nog te zeggen over Parasite? Een sociale satire over hoger aanzien en hogerop willen komen, voor een stuiver geboren zijn, ingekochte smaak zonder enig echte voorkennis, een maatschappij met paniek bij slecht WiFi bereik en wat al niet meer. Bizar uitgewerkt maar zo passend dat je er niet eens vraagtekens bij hebt.
11. Once Upon a Time…. in Hollywood
Was Quentin Tarantino’s nieuwe net zo hoog geëindigd als ik hem niet in tweede home (en qua film misschien zelfs wel home één) de open air bioscoop op Zakynthos zag? Waar ik ooit met m’n vader in de zomer avond aan avond film na film bezocht, van Police Academy 1 t/m zoveel tot The Last Emperor.
Waarschijnlijk zat Once Upon a Time…. dan hoe dan ook bij m’n lievelingen van dit jaar, maar de setting hielp zeker mee. Het blijft weliswaar een film met bezwaren, want natuurlijk blijft het raar dat een van de drie ‘hoofd’personen nauwelijks spreekt (vooral omdat het de enige vrouwelijke ‘hoofd’persoon is die dat lot beschoren is, Anna Paquin kan er na The Irishman sorta over meepraten (eindelijk praten) ). Maar dat Tarantino hier een ode brengt aan de begindagen van The Golden Age of Hollywood en de historie rechtzet, doet hem toch een aai over z’n bol verdienen. En vergeet DiCaprio, het is vooral het masochisme met deuken van Brad Pitt dat alle aandacht verdient.
10. Bumperkleef
Nederhorror die de Nederlandse identiteit vangt en te kijk zet. Knap, leuk en eindelijk. Hier vertel ik hoe en wat.
9. Donbass
En anarchie gaat door. Na A Gentle Creature komt de behoorlijk productieve Oekraïense regisseur Sergey Loznitsa met dit tableauwerk dat de gekte van oorlog - niet alleen in zijn land, maar uiteraard daar gesitueerd - toont in al z’n poëtische schmutzigkeit. Als een Fellini aan het front. Voor wie meer van deze wrange schoonheid uit Oekraïne wil, zie het verwante - Roy Andersson-esque- Atlantis van Loznitsa-landgenoot Valentyn Vasyanovych.
8. Lazzaro felice
Ik had een paar maanden niet door dat Lazzaro felice zo door m’n hoofd bleef spoken. Nadat ik ‘m zag was ik zelfs teleurgesteld dat Alice Rohrwacher geen nieuwe The Wonders had gemaakt. But she did. Het wonder van Lazzaro is dat tijden door elkaar lopen, welke tijd dat aanvankelijk ook is.
Op een wonderlijk soort tabaksplantage is onschuld zelve Lazzaro iedereens vertrouweling en hulp, in die mate dat ‘ie zelfs over zich heen laat lopen. Met de perfect gecaste non-acteur Adriano Tardiolo in de hoofdrol die je nog steeds aanstaart als je weer even aan deze film denkt.
7. Joker
Hoop voor de toekomst als een film met een enorm budget en officieel in de DC-reeks zo zwartgallig en uitzichtloos durft te zijn en blijk geeft van visie. Een Gouden Leeuw winnaar met box office succes. Alles met dank aan de manisch doorleefde lach van Joaquin Phoenix en iedereens angst voor clowns. Jeugdtrauma’s als de beste basis en backstory ever. Eat your heart out It.
6. Der Goldene Handschuh
Door veel mensen verguisd, voor mij misschien Fatih Akin’s (Gegen die Wand) beste film. Een gore verhandeling over een onaangepaste man op een zolderetage in Hamburg, die vrouwen verkracht en vermoord, lijken verbergt en overal dennenboom-geurverfrissers heeft hangen. Gebaseerd op het echte geval van Fritz Honda met een café vol zooitje ongeregeld dat Anders Petersen’s foto’s van de stamgasten van Café Lehmitz, eveneens in Hamburg, in herinnering roept.
#anarchiedeelzoveel
5. Midsommar
Anarchie? Anarchie! Horror in het volle Zweedse midzomerlicht van dagen zonder nacht. Net zo absurd als fascinerend en (te) lang genoeg om de overdaad aan licht en gekte op je over te doen slaan.
4. Climax
Deel zoveel in m’n reeksje anarchie. Gaspar Noé’s dansfilm gone wrong begint met een titels omlijst tv scherm, ingebouwd door boeken en videobanden. Titels die vast en zeker sturend zijn bedoeld, als het al niet een vorm van indekken is (than again, Noé zegt zelf niks meer verwacht te hebben na de flinke kritiek op zijn vorige films), maar die totaal niet nodig zijn. Ware het niet dat het een ontzettend fijn plaatje oplevert dus ook dat is ‘m vergeven. Vervolgens gaat het los en steeds losser, van God los tot er geen God meer is, op een heerlijk zichzelf constant herhalende dance soundtrack.
3. Marriage Story
Het was instant love met regisseur Noah Baumbach toen ik The Squid and the Whale zag. Hij wist iets van mij en ik snapte veel van hem. Maar daarna bekoelde de liefde wat, al bleef ik keer op keer proberen. Maar onze liefde vlamde nooit meer zoals bij die eerste keer waarin hij zo pijnlijk eerlijk en tegelijkertijd humoristisch was over een gebroken gezin. Maar dit jaar, op de valreep van dit jaar, bleek Baumbach opnieuw zo oprecht als bij onze kennismaking. En hoewel ik m’n eerste verliefdheid met The Squid and the Whale niet wil verloochenen, Marriage Story is misschien nog wel beter dan die eerste ontmoeting. De op elkaar afgevuurde dialogen zijn er nog wel maar voeren niet meer de boventoon. Ironie is dying. Let it go Baumbach, let it go. Maak plaats voor die emoties.
Als Netflix dit soort dingen mogelijk maakt, dan ben ik team Netflix… Zolang het een bioscooprelease bij titels als deze ook meer op de agenda zet :)
2. Nocturne
Het is een dunne scheidslijn tussen anarchie, bravoure en lef. Dit Nederlandse debuut durft lef te hebben, met de kans op z’n bek te gaan (maar dat doet ‘t niet). Het neemt gevoelens zo serieus dat ‘t de binnenwereld van zijn hoofdpersoon het filmdoek op smijt. Ambitieus en groots, met veel inventiviteit en plezier gebracht en toch super intiem. Meer Vincent van der Valk graag.
1. Leto
Alsof ik hoofdstukje anarchie kon sluiten na al die films over ellende en chaos (en dat fijne debuut op plekje 2). Deze Russische film is op zijn eigen manier anarchistisch, zonder daar een donkere schaduw op te leggen. Door te focussen op de overlevingsdrang van muzikanten om muziek te maken en alle melancholie, nostalgie en romantiek die je hoopt dat daarbij komt kijken op strandjes en illegale optredens. Inclusief iemand die soms langsfietst om voor de zoveelste keer te zeggen “dit is niet wat er gebeurd is”. Waarom o waarom zag bijna niemand deze fijne Russische rock’n roll droom?
